Een mythische boom vol symbolen, gekweekt voor zijn fruit en olijfolie
De olijfboom (Olea europaea L.) is een robuuste, typisch mediterrane boom die al sinds de oudheid wordt gekweekt voor zijn vruchten en olijfolie. De olijfboom is een mythische boom vol symbolen: kracht, onsterfelijkheid en rijkdom in het oude Griekenland, vrede in de Bijbel, bron van goddelijk licht in de Koran… Olijfolie werd vroeger niet alleen gebruikt voor voedsel, maar ook voor verlichting, bepaalde medische zorg of religieuze praktijken, uit de 4e eeuw voor Christus. Hoewel het moeilijk is om de leeftijd van een olijfboom nauwkeurig te dateren, vanwege zijn hardhout en onregelmatige groei, leert de geschiedenis ons over zijn uitzonderlijke levensduur. In Roquebrune-Cap-Martin, in de Alpes-Maritimes, is de ongeveer 2000 jaar oude olijfboom van het dorp misschien wel de oudste boom van Frankrijk.Botanische beschrijving van de olijfboom
De olijfboom, Olea europaea, behoort tot de familie van de oleaceae, ongeveer 900 soorten, waaronder onder andere seringen, ligusters, essen… De bladeren van de olijfboom zijn tegenovergesteld en zouden kruisvormig zijn omdat twee opeenvolgende paren op de stengel elkaar kruisen in rechte hoeken. Het blad is lancetvormig (ongeveer 12 mm x 80 mm), leerachtig, donkergroen glanzend bovenaan, zilvergrijs onderaan. De marges zijn volledig en de bladsteel is kort. Alleen de hoofdnerf is duidelijk zichtbaar. Het blad is wintergroen, het blad heeft een levensduur van drie jaar en wordt voortdurend vernieuwd. Dankzij hun regulerende rol bij wateropslag zijn ze het essentiële element in de aanpassing van bomen aan droge omgevingen, in warme klimaten.
De bloemen zijn klein en wit, gevormd door een buisvormige bloemkroon met vier afgeronde bloembladen. Gegroepeerd in pluimen verschijnen de bloeiwijzen in de oksels van de bladeren in het vroege voorjaar op twijgen van twee jaar oud. Omdat de bloemen hermafrodiet zijn, is de olijfboom van nature zelfvruchtbaar, dat wil zeggen dat de bevruchting wordt verzekerd door het stuifmeel van zijn eigen bloemen. De bestuiving is anemofiel (stuifmeel gedragen door de wind), en betreft in het beste geval 10% van de bloemen, wetende dat de boom de leeftijd van 15 tot 20 jaar moet bereiken om vrucht te dragen, in het mediterrane klimaat. De olijf is een steenvrucht (steenvrucht), waarvan de schil is bedekt met een ondoordringbaar wasachtig materiaal. Tijdens het rijpen wordt het vruchtvlees beladen met lipiden. De olijf, deze olieachtige vrucht, blijft in de zomer groen en wordt zwart als hij rijp is (veraison), dat wil zeggen aan het begin van de winter. De oogst duurt van oktober tot het einde van de winter, afhankelijk van een aantal criteria die verband houden met de bestemming van de olijven (fruit dat moet worden gepekeld voor consumptie op tafel of het zoeken naar een olie, geproduceerd in de molen, waarvan de smaakkwaliteiten inherent zijn rijpen). De olijvenoogst is omgeven door een hele knowhow: net op de grond leggen, techniek van handmatig of machinaal vergallen, ventilatie (scheiding van de bladeren), sorteren en sorteren volgens de behoeften.
De verschillende soorten olijfbomen
Er zijn twee populaties olijfbomen in de wereld: wilde olijfbomen, oléastres genaamd, en gecultiveerde olijfbomen. Oleaster, Olea europaea var. sylvestris, zou de voorouder zijn van de gedomesticeerde olijfboom, Olea europaea var. europa. Het verkrijgen van de gedomesticeerde olijfboom en de selectie ervan over de hele wereld resulteerde in de telling van 2000 cultivars. In Frankrijk kunnen we uit ongeveer vijftig variëteiten noemen: Aglandau, dat 20% van de Franse olijfolieproductie vertegenwoordigt, Cailletier, een variëteit van de AOC olive de Nice, Picholine, een variëteit uit de regio. de Nîmes, gebruikt voor de productie van groene olijven.