Welke rol speelt het huis op onze psyche?
Ze zeggen dat plaatsen een ziel hebben. Ontcijfering van Alberto Eiguer, psychiater, voorzitter van de International Association for Couple and Family Psychoanalysis, auteur van vele boeken, waaronder "The Unconscious of the House" (ed. Dunod). Alberto Eiguer : De plek waar we wonen is veel meer dan een dak om te isoleren tegen regen of kou. Toevluchtsoord van het gezin, het belichaamt het verleden en bevat herinneringen, soms over meerdere generaties heen. Het is ook de plek waar de meest intieme gebeurtenissen plaatsvinden - liefde wordt gemaakt, kinderen worden er verwekt, ze zijn er zelfs in het verleden geboren. Familiefeesten, zondagse lunches en verjaardagen vinden plaats in het huis. Het gaat door de tijd net als ons lichaam: zoals het, het veroudert, onderhoudt zichzelf, transformeert zichzelf. De muren symboliseren de huid die het gezin omhult en elke kamer belichaamt een vitale functie (zich voortplanten, voeden, wassen, enz.). Het huis vertegenwoordigt ons, dat duidelijk naar voren komt in dromen waar het het lichaam en de delen van de dromer vertegenwoordigt; het dak en de zolder symboliseren in de dromerige beelden het hoofd, de gedachte of het streven naar een ideaal. De kelder roept het verleden en onze ondergrondse impulsen op. Heeft de manier waarop we ons interieur organiseren invloed op ons leven? Absoluut. Habitat weerspiegelt de manier waarop we onze familiebanden opbouwen. Sommige stukken, zoals de woonkamer, zeggen veel over de kwaliteit van de spraak tussen familieleden. De habitat weerspiegelt ook de ambities en idealen, de prioriteiten die men zichzelf stelt om succesvol te zijn in het leven, de beschikbaarheid om te communiceren met hun naasten. Als we lang bij elkaar willen blijven, zullen we de muren en objecten op een bijzonder warme manier investeren. Sommige plaatsen in het leven kunnen persoonlijke ontwikkeling aanmoedigen, andere belemmeren het: dit is het geval van overvolle, slecht opgeruimde en niet-werkende huizen, of meubels die zijn geërfd van voorouders met een pijnlijk verleden. Heeft het huis van vandaag speciale kenmerken? Het huis is veranderd met de tijd en met de samenleving. In de vorige eeuw volgden kamers elkaar op in een rij, zodat bezoekers een glimp konden opvangen van wat zich daar afspeelde, vooral in de slaapkamers. De huidige woning geeft meer ruimte aan privacy. Dit komt ongetwijfeld omdat de toekomst van de gezinsintimiteit bedreigd lijkt: echtscheidingen en gezinsreorganisaties verzwakken de banden. Mobiele telefonie en computers stellen steeds meer privéruimte open voor zicht van buitenaf. Wat wordt er in deze context van het idee van thuis? De slaapkamer is gaandeweg de intieme ruimte bij uitstek geworden, ongetwijfeld gezien deze ontwikkeling. Dit is een vrij recent fenomeen. Sommige stukken zijn belangrijker geworden. De badkamer, ooit gewijd aan hygiëne, is nu gewijd aan plezier. We versieren het meer, we rusten het vaak uit tegen hoge kosten, en deze kamer neemt steeds meer ruimte in beslag. Dit is duidelijk de ruimte waar zelfzorg en narcisme het meest tot uiting komen. Ook de keuken groeit: een mondelinge ruimte, we eten er vaak, we praten, de kinderen maken hun huiswerk, we ontvangen vrienden zonder ceremonie. De keuken van vandaag is een nieuwe ruimte voor gezelligheid. Wat is de belangrijkste ruimte in huis? Dit is de slaapkamer van het stel: hier bedrijven ze de liefde, krijgen ze kinderen. Het leven van de familie vertakt zich rond deze spil. De manier waarop deze kamer is ingericht, spreekt boekdelen over de privacy van het paar. Dit is de kamer waar buitenlanders het minst naartoe gaan, waar 'uiterlijk' er weinig toe doet. Ongetwijfeld wordt er daarom weinig geïnvesteerd in meubels of decoratie. Een warme en intieme slaapkamer ligt voor de hand: het is gewijd aan het slaapgebied en heeft geen bureau of televisieruimte die het paar afleidt en weghoudt. Slapen op een slaapbank in de woonkamer, zoals sommige verkrampte ouders doen na de geboorte van een kind, laat zien dat het belang van seksualiteit in het leven van het paar is afgenomen.Spelen kleuren een speciale rol? De keuze van kleuren, gordijnen of verf kan de gemoedstoestand van de bewoners weerspiegelen. Warme kleuren zoals rood of geel drukken emotie en vreugde uit. Koude kleuren, afgeleid van blauw, zwart, terughoudendheid of droefheid. Het hangt ook af van de kamer en de ruimte. Maar generaliseren is moeilijk. Doorgangen hebben over het algemeen neutrale kleuren. Als een kamer is gewijd aan rust, zou een felle kleur deze verstoren. Groen is een verkwikkende kleur, maar het kan de slaap verstoren als het bijvoorbeeld in een slaapkamer wordt gebruikt. Ten slotte resulteert een voorliefde voor eentonigheid of somberheid in de keuze voor identieke kleuren voor elke ruimte. Wat onthult de momenteel modieuze DIY-rage? De verfraaiing en transformatie van het huis is van groot psychisch belang. Door dit werk aan de muren kan men het welzijn van het gezin zoeken, dat men wel of niet kan vinden (het probleem ligt dan ergens anders, vooral in een slecht geconsolideerde relatie met de eigen ouders). Waarom deze mode voor halffabrikaten, om zelf te maken of te monteren, muren of meubels, goedkoop gereedschap? Deze taken zijn gericht op inspanning en gendergebonden handenarbeid: de man knutselt of tuint en de vrouw onderhoudt het huis. Wanneer de verdeling van deze taken rigide is, blijkt vaak dat het seksuele verschil in het paar wordt afgebroken - de buitensporige investering in knutselen is een manier om fallische macht te doen gelden. Er zijn ook mensen die de noodzakelijke of zelfs essentiële werkzaamheden, zoals het wijzigen van de elektrische installatie, niet kunnen uitvoeren. Ze aarzelen omdat de veranderingen hen bang maken. Ze zijn bang om het contact met het verleden te verliezen of om gelukkig te zijn, om plezier te hebben. Ook om de familie-identiteit niet meer te herkennen. Het is dan ook logisch dat een verhuizing storend is… Het is een emotioneel intens moment, een moment van het nemen van risico's. Elke keer dat we verhuizen, reproduceren we het eerste gebaar van emancipatie, het vertrek van de ouders. Het is niet alleen een materieel gebaar, maar ook een psychisch gebaar dat wordt verwacht, voorbereid. We bewegen door onze innerlijke habitat te nemen, dat wil zeggen de psychische representatie van ons interieur. Het is dit dat ons helpt onze sentimentele relatie op de nieuwe plek weer op te bouwen. Sommige mensen vinden het moeilijk om te verhuizen of het ouderlijk huis te verlaten en verraden zo hun moeite om zich te emanciperen. Het is waar dat bewegen een verontrustend moment is, ervoor, tijdens en ook erna. Dan moet je andere banden met de nieuwe plek opnieuw weven door gewoontes, voorwerpen die je eraan vasthoudt en dat kost tijd. We hebben de neiging om de verhuizing als een negatieve beproeving te zien, terwijl het meestal een positief gebaar is, een proces van transformatie en mutatie. Bij gebrek aan rui, zoals sommige dieren, verhuizen we in bepaalde levensfasen naar een ander huis. De verhuizing reproduceert het model van de familiecrisis: gevoel van breuk, emotionele overloop, vreemdheid, resolutie en progressie. Deze crisis leidt vaak tot een betere situatie.